Mỡ trắng, mỡ nâu – hy vọng mới trong điều trị béo phì

Phân biệt mỡ trắng, mỡ nâu

Mỡ trắng (mô mỡ trắng) bao gồm những giọt lipid đơn, ít ty thể và mạch máu, do đó có màu trắng hoặc màu vàng nhạt. Mỡ trắng có nguồn gốc từ mô liên kết và là kết quả của việc tích trữ lượng calo dư thừa. Khi chúng ta ăn vào quá nhiều calo, cơ thể sẽ chuyển lượng calo dư thừa này thành năng lượng dự trữ ở dạng chất béo trắng, nằm ở dưới da, bụng, đùi và nội tạng, để cung cấp cho cơ thể khi cần thiết. Việc tích trữ quá nhiều mỡ trắng trong cơ thể sẽ ảnh hưởng đến đổi chất. Ví dụ như những người béo bụng do tích trữ nhiều mỡ trắng có liên quan đến nguy cơ cao về các bệnh chuyển hóa.

Mỡ nâu (mô mỡ nâu) bao gồm nhiều những giọt lipid nhỏ và một số lượng lớn ty thể có chứa sắt. Mỡ nâu có sắt cùng nhiều mạch máu nên có màu đỏ sậm đến màu nâu. Mỡ nâu có nguồn gốc từ mô cơ, cổ và lưng, chủ yếu được tìm thấy nhiều ở trẻ sơ sinh hoặc ở các động vật trong kỳ ngủ đông. Khi trời lạnh, mỡ nâu sinh nhiệt để làm ấm cơ thể bằng cách đốt cháy calo đồng thời tiêu hao chất béo trong cơ thể, lượng lipid của mỡ nâu bị suy giảm và màu sắc của nó cũng trở nên tối hơn.

Những tín hiệu vui

Các bệnh nhân béo phì hoặc thừa cân luôn tìm cách giảm cân thông qua 2 hình thức: cắt giảm lượng thức ăn và tăng cường hoạt động thể lực để tiêu tốn năng lượng. Thông qua lý thuyết được đề cập trên đây, các nhà khoa học đã hy vọng mỡ nâu sẽ giúp giảm cân cho cơ thể thông qua hỗ giải phóng năng lượng dưới dạng nhiệt. Các thí nghiệm cho thấy, việc thêm nhiều mỡ nâu vào cơ thể chuột đã làm tăng tốc độ đốt năng lượng, giảm lượng chất béo trong cơ thể, bảo vệ chúng khỏi bệnh béo phì.

Hiện các chuyên gia chưa tìm ra cách có thể tăng lượng mỡ nâu trong cơ thể, nhưng có một số nghiên cứu cho thấy có thể tìm ra phương pháp chuyển hóa mỡ trắng thành mỡ nâu – con đường gián tiếp giúp cơ thể giảm cân hoặc ngăn ngừa tăng cân.

Một nhóm các nhà nghiên cứu đứng đầu bởi TS. Li Qiang thuộc Đại học Columbia và TS. Zhen Gu thuộc Đại học Bắc Carolina, Hoa Kỳ đã thiết kế thành công một miếng dán vi kim (microneedle) có thể giúp chuyển hóa mỡ trắng thành mỡ nâu tại một vùng nhất định trên cơ thể.

Miếng dán qua da được nhóm nghiên cứu thiết kế với kích thước lớn hơn cục tẩy một chút, bao gồm 121 chiếc kim polymer siêu nhỏ hình nón được đổ đầy các loại thuốc: Rosiglitazone (một loại thuốc điều trị đái tháo đường, có tác dụng cải thiện nhạy cảm insulin ở các tế bào mô mỡ, cơ, giúp làm giảm triglycerides và tăng HDL) hoặc CL 316243 (chất chủ vận beta 3 chọn lọc, thuốc được sử dụng để điều trị bàng quang tăng hoạt – overactive bladder) bao bọc bởi các hạt nano. Khi được dán lên cơ thể, những chiếc kim siêu nhỏ xâm nhập da và quá trình này làm gãy đầu kim, bơm các hạt nano vào mô mỡ của cơ thể. Sau đó, các hạt nano từ từ giải phóng các “thuốc nhuộm nâu” vào các mô mỡ trắng. Bằng cách đưa thuốc trực tiếp vào các mô mỡ, các nhà khoa học đã ngăn ngừa hoặc giảm thiểu các phản ứng phụ của thuốc trên các bộ phận khác của cơ thể.

Miếng dán đã được thử nghiệm trên mỡ bụng của 3 nhóm chuột bình thường. Nhóm đầu tiên sử dụng các miếng dán đối chứng, không chứa thuốc; nhóm thứ hai sử dụng các miếng dán có chứa rosiglitazone; và nhóm thứ ba sử dụng các miếng dán có chứa CL 316243. Ở những con chuột được điều trị với một trong hai loại thuốc, các tế bào mỡ trắng bị co lại và các tế bào mỡ nâu xuất hiện. Một phân tích gene và các xét nghiệm khác đã khẳng định cả hai loại thuốc này đều giúp nhuộm nâu mỡ trắng và tăng cường chuyển hóa ở chuột.

Sau đó, nhóm nghiên cứu đã điều trị những con chuột béo phì bằng các miếng dán qua da này trong 4 tuần. Bằng chứng cho thấy, các thuốc nhuộm nâu đã giúp các tế bào mỡ trên cơ thể chuột thu nhỏ và sự biểu hiện của tế bào mỡ nâu tăng lên. Các thuốc nhuộm nâu cũng làm giảm kích thước mỡ và tăng cường trao đổi chất.

Ưu điểm của các miếng dán được thiết kế trong các nghiên cứu này là hiệu quả rõ rệt, tiện sử dụng và hạn chế được tối đa tác dụng phụ. Hiện chưa có các nghiên cứu được thực hiện trên người, song với những kết quả rất khả quan và lý thuyết rất thuyết phục trong ứng dụng chắc chắn sẽ mở ra nhiều hy vọng cho các sản phẩm miếng dán tiêu mỡ trên thị trường chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp.

 

DS. Nguyễn Hải Đăng

(Suckhoedoisong)