TOA THUỐC CĂN BẢN nhuận tràng, nhuận tiểu, nhuận gan, giải độc cơ thể

TOA THUỐC CĂN BẢN

“ Đơn thuốc căn bản”

Dùng trong những năm kháng chiến chống Pháp ở Nam Bộ và ứng dụng rộng rãi ở miền Bắc. Với 10 vị tác dụng nhuận tiểu, nhuận tràng, nhuận gan, nhuận huyết, giải độc cơ thể , và kích thích tiêu thực.

Dược liệu:

1.     Rễ cỏ tranh	:8g
2.     Dây mơ tam thể	:8g
3.     Rau má	:8g
4.     Cỏ nhọ nồi	:8g
5.     Cam thảo đất	:8g
6.     Ké đầu ngựa	:8g
7.Cỏ mần chầu	:8g
7.     Gừng tươi	:3g
8.     Củ sả	:4g
9.     Củ xương bồ	:4g

Cân lượng trên theo thuốc đã phơi khô

Cách chế biến:

10 vị thuốc trên, tùy theo từng đơn vị có thể chặt ngắn độ 2-3 phân, hoặc thái nhỏ cũng được, nên tùy theo thể bệnh của mỗi người hàn, nhiệt, hư, thực để điều khiển việc sao tẩm.

Ví dụ: Người bệnh thuộc hư hàn thì gừng tươi và củ sả nướng chin, còn 8 vị khác thì sao vàng hạ thổ, hoặc bệnh băng huyết, ngoài việc sao nướng rồi, vị cỏ nhọ nồi  nên sao cháy đen.

Cách dùng:

Cho 3 lát nước sắc còn 1 bát uống, trong trường hợp bệnh nhẹ hoặc không gấp có thể sắc thêm nước thứ hai, sắc cạn còn 1 bát. Trường hợp bệnh gấp quá nước đầu có thể cho 2 bát, sắc cho mau cạn còn ½ để có thuốc uống ngay.

“ Toa căn bản” có 10 vị có tác dụng  nhuận tiểu, nhuận tràng, nhuận gan, nhuận huyết, giải độc cơ thể, và kích thích tiêu thực.

Liều dùng:

Người lớn uống 1 lần ½ bát, trẻ em mỗi lần uống 5 đến 10 thìa cà phê.

Cách thay thế: Rễ cỏ tranh nhuận tiểu có thể thay 1 hoặc 2 vị trong những vị sau đây: râu ngô, bông mã đề, cây râu mèo.

• Lá muồng : Nhuận tràng, thay thế bằng ngọn rau muống, dây mơ, lá bồ kết
• Củ sả, kích thích tiêu thực có thể thay bằng sa nhân

Cách gia giảm : Có 2 cách gia giảm

1. Gia giảm theo phương châm thay đổi quân, thần, tá, sứ.
2. Giả giảm theo tình hình bệnh tật của bệnh nhân hoặc từng địa phương

A,Cách gia giảm theo quân, thần, tá , sứ nhằm mục đích tập trung lực lượng đánh trúng bệnh làm sao cho “ toa căn bản “ thêm công hiệu.

Ví dụ:  Muốn nhuận tiểu mạnh trong trường hợp chữa Thận, Bàng Quang thực nhiệt ( đi tiểu đỏ, tiểu buốt dắt) thì cho bội rễ cỏ tranh lên gấp đôi 16g.

• Muốn nhuận tràng mạnh, ca bệnh 2-3 ngày không đi đại tiện , nên tang bội lá muồng, dây mơ tam thể.
• Muốn nhuận gan trong ca bệnh Gan yếu, Gan rất nóng ( đau nhói phía Gan) hoặc bệnh dùng quá nhiều thuốc nóng, độc làm tổn thương Gan Mật nên tang bội rau má gấp 2 , 3 lần lên thành 16-24g.
• Muốn nhuận huyết, ca bệnh thiếu huyết, hoặc huyết nhiệt nên bội Cỏ nhọ nồi lên gấp đôi, lên thành 16g( Cỏ nhọ nồi để sống lương huyết, sao cháy cầm huyết)
• Muốn giải độc trong ca bệnh nhiễm độc mà cơ thể không bài tiết được( sinh ra ghẻ lở, ung nhọt) nên tăng bội Rau má, Cam thảo nam, Ké đầu ngựa, mỗi vị 16g.
•   Muốn kháng sinh diệt trùng thêm Bồ công anh 08g
• Muốn kích thích trong ca bệnh dạ dày, đường ruột nên tang bội Củ sả, Gừng nướng, củ Xương bồ gaps đôi thành 16g.
• Chữa bệnh về thần kinh: thêm hạt hành 08g.
• Chữa bệnh Tiêu hóa thêm: Xương bồ, Sa nhân, Củ cói, C
• Chửa bệnh Tuần hòa : thêm Bồ hóng 8d/c, Phèn chua 2g.
• Chữa bài tiết thêm Mo lang tre 40g.

     B.Cách gia giảm này tùy theo bệnh tật của mỗi bệnh nhân. Hoặc từng địa phương, nhằm mục đích bỏ ra một số vị không cần thiết cho bệnh của mỗi người mỗi địa phương.

-Trong ca bệnh nhức đầu do thần kinh, bỏ Trần bì, thêm những vị như Thiên đầu thống, hạt bí ngô, Ngải cứu.

– Trong ca bệnh thiếu máu, muốn nhuận huyết mà người bệnh đi đái nhiều, ỉa lỏng dùng “ toa căn bản” bỏ những vị: Rễ cỏ tranh, Ké đầu ngựa, Cỏ mực, Lá muồng, Cam thảo. Gia những vị: Ngải cứu, dây tơ hồng sao vàng, Ngũ gia bì, Gừng nướng.

Nói tóm lại người thầy thuốc khi sử dụng “ Toa căn bản” cần sang suốt, sinh động từ cách bào chế, cách điều chỉnh gia giảm.

Muốn gia giảm đúng cần phải quán triệt chiến lược, chiến thuật, điều hòa cơ thể, tấn công bệnh. Hiểu rõ từng vị thuốc, ôn, lương, hàn, nhiệt nắm vững tình hình bệnh tật hàn, nhiệt, hư, thực để áp dụng theo “ biện chứng luận trị”.

Theo Lương Y Nguyễn Kiều- Cố giám hiệu trưởng trường Tuệ Tĩnh- Bộ Y Tế ( 1971-1974)